چند نکته منحصر به فرد در مورد زبان کردی

رسم الخط عربی ، دارای نواقص بسیاریست بطوریكه در قرن اخیر ، اندیشمندان و سیاست مداران كشورهای مختلف در خاورمیانه ، اقداماتی در جهت تغییر آن به خط لاتین انجام داده اند.
مهمترین اشكالی كه بر رسم الخط عربی وارد است ، عدم تطابق نوشتار با گفتار است .

مثلا : واژه "كردی" را به چندین طریق می توان خواند و تنها راه تشخیص آن توجه معنی جمله است .
بعضی كشور ها رسم الخط عربی خود را به لاتین تغییر دادند ، كه علی رغم جنبه های مثبت دارای اشكالات موجهی نیز است .مانند ،از بین رفتن هنر خوشنویسی و هویت ملی، عدم مقبولیت عام خط لاتین، قطع ارتباط نسل جدید با نوشته های گذشتگان، هزینه یاددادن خط جدید و ...
خط كردی با الفبای عربی، با تغییراتی به جا ، اشكالات خط عربی را برطرف كرده بطوریكه اختلاف گفتار با نوشتار به حداقل ممكن رسیده است .

در خط كردی ، كسره – ضمه – فتحه تغییر شكل یافته و حالت اجباری به خود گرفته اند .

ێـ / ێ = كسره
ۆ = ضمه
ه / ـه = فتحه
چند مثال:
دستگیر --> ده‌ستگیر
كرد --> كۆرد
كتاب --> كێتاب

در خط كردی حروف (ط – ظ – ث - ص – ض - ذ– )كه مختص زبان عربی است حذف شده .
و اصوات مختص به زبان كردی مانند : گ – چ – پ – ژ – ڕ – ڤ – ڵ – ۆ – ێ نیز اضافه شده اند .

نگاهی به حروف مختص زبان كردی
ڕ یا رای بزرگ :
وجود علامت V روی "ل" و زیر "ر" به معنی تفخیم آنهاست .
مثال پرگار = په‌ڕگار كر(ناشنوا)=كه‌ڕ

ڤ :
حرف "ڤ" معادل"v" لاتین است .
در زبان فارسی برای حرف "و" دو صوت وجود دارد . W و V
مثال : مرودشت -->مه‌رڤ‌ده‌شت خودرو --> خودرو
‌
ڵ :
مثال : رایه‌ڵ

نوشته های زیر را با خط كردی بنویسید .
اكنون زمستان است
ئه‌كنون زێمێستان ئه‌ست
تو كز محنت دیگران بی غمی نشاید كه نامت نهند آدمی
تو كه‌ز مێحنه‌تێ دیگه‌ران بی‌غمی نه‌شاید كه‌ نامه‌ت نه‌هه‌ند ئاده‌می
مگر كری ؟
مه‌گه‌ر كه‌ڕی ؟
نكته : در خواندن خط كردی ، نباید هیچ صدایی را خود به آن اضافه كنیم ، واژه همانطوری كه نوشته می شود خوانده می شود .

در زبان فارسی واژه ها ، با یك حرف صامت شروع می شوند و حرف دوم حتما مصوت است .

مثلا : سرد = س + َ + ر + د (صامت + مصوت + صامت + صامت)
ولی این قانون برای زبان كردی برقرار نیست و به همین دلیل فارس زبانان به ندرت می توانند واژه های كردی را بدون لهجه ادا كنند.

مثال : واژه گرنگ نباید Gereng یا Goreng یا Gareng خوانده شود
بلكه باید همانطور كه نوشته شده بدون صوتی اضافه خوانده شود . Grng

خواندن خط كردی ، در ابتدا برای من كه به خواندن متون فارسی عادت داشتم اندكی سخت بود زیرا عادت كرده بودم كه تلفظ واژه ها را حدس بزنم ولی در خط كردی باید واژه را همانطور كه نوشته می شود خواند و بالعكس .
اما پس از اینكه خط كردی را یاد گرفتم ، آرزو می كردم ای كاش كتاب های فارسی نیز با این خط نوشته می شد ، چون بسیار راحت تر و تند تر خوانده می شود .
رسم خط كردی ، بدون شك نسخه مدرن و ارتقا یافته ی خط عربی است

www.sardasht90.mihanblog.com